Waarom vergeten WWF en anderen onze vroegere overbevolkingsinzichten?

“Wat ook uw zaak zij, het is een verloren zaak indien u de bevolking niet beperkt.”

Zo stond het er iets meer dan een halve eeuw geleden, bovenaan het gestencilde “Bulletin van het World Wildlife Fund Belgium” van lente 1971.

De tekst ging zo verder: “In deze termen sprak Prins Bernard van Nederland” (de toenmalige voorzitter van het WWF) “tot de deelnemers van het congres te Londen in november 1970.” Bernard deed “een dringend verzoek aan alle staatshoofden” om “alle nodige maatregelen te treffen om in uw land de geboorte te beperken en dit in de kortst mogelijke tijd en met middelen die het meest aanvaardbaar lijken voor uw volk”. De prins wees op “de plicht” van allen “die een zekere autoriteit uitoefenen” en stelde dat “de hoofdzaak voor de mens niet is zeer talrijk te zijn, maar gelukkig te leven. Dit wordt te dikwijls over het hoofd gezien. In plaats van het aan oorlogen of andere weerzinwekkende middelen over te laten om ons uit te roeien, moeten wij zelf met wijsheid onze aangroei beperken.”

Vijf jaar na de conferentie in Londen, had het inmiddels fraai gedrukte WWF-Belgium-bulletin nr 26 van 1975 deze titel op zijn voorpagina: “Het WWF op de Bevolkingsconferentie te Boekarest”. Opnieuw liet het Bulletin prins Bernard aan het woord die in de Roemeense hoofdstad stelde dat “het WWF reeds lang met nadruk erop wijst dat de bevolkingsexplosie aan de oorsprong ligt van de milieucrisis.” Het artikel besloot zo: “Alleen door te waken over het evenwicht van de bevolkingsdichtheid en de natuurlijke hulpbronnen kunnen we hopen aan onze kinderen en de komende generaties een leefbare planeet na te laten. Het W.W.F. hoopt dan ook dat de conferentie van Boekarest alle landen ertoe zal aanzetten krachtige maatregelen te nemen ter controle van hun bevolkingscijfer. Daarbij zal het W.W.F blijven ijveren voor het behoud van de natuur en haar hulpbronnen voor het welzijn van de mens.”

Zo klonk het uit de mond van de hoogste WWF-persoonlijkheid begin en midden jaren zeventig. Nu zowat een halve eeuw later zijn onze ecologische problemen er niet bepaald minder op geworden. Van de klimaatverstoring waar we nu alle dagen wereldwijd de rampzalige gevolgen van zien – moordende branden en overstromingen, hongersnood door droogtes – en van de ineenstorting van heelder ecosystemen – zoals blijkens berichten midden juli ook bezig is in Australië – hadden we toen nog geen weet. In 1975 waren we ook ‘nog maar’ met 4 miljard mensen.  Maar we kwamen wel van 2 miljard in 1900. Bijna 50 jaar na 1975 zullen we eind 2022 met 8 miljard mensen zijn.

Maar nu zwijgt het Wereld Natuur Fonds over overbevolking in het rapport over de dit jaar weer vroeger vallende ‘Earth Overshoot Day’. Vreemd nietwaar ? We consumeren te veel maar het aantal consumenten lijkt er niet toe te doen. Bizar toch ? Hoe komen ze daar bij WWF toe?

Ter motivatie van de zelfbevraging bij het WWF ook nog een andere WWF-autoriteit vermelden: stichter Peter Scott. Hij stelde het zo: “You know, I have often thought that at the end of the day, we would have saved more wildlife if we had spent all WWF’s money on buying condoms.”

Overigens mogen ze zich niet alleen bij WWF vragen stellen. Veel zich graag als ecologisch, progressief en/of links voorstellende media verzwijgen ofwel de overbevolkingsproblematiek of willen wie er toch over durft praten, de mond snoeren. Rechtse media dan weer klagen steen en been over tekorten aan arbeidskrachten, de zogezegd onbetaalbare vergrijzing en het gevaar voor economische terugval. Zie bijvoorbeeld deze titel bij (de eerder linkse) ‘The Guardian’: “British ‘baby shortage’ could lead to economic decline, says thinktank”.

‘The Guardian’ was echter ook zo breeddenkend om daar deze opinie van Laura Spinney tegenover te stellen: “Why declining birth rates are good news for life on Earth”: “In the midst of a climate crisis with 8 billion humans on the globe, it’s absurd to say that what’s lacking is babies”.

Maar wie zulke standpunten vertolkt, riskeert kwaadwillig verdraaid te worden zoals het de Britse Jane Goodall overkwam. Zo bleek in deze VRT-fact-check van 26 juli: CHECK – Neen, Britse biologe Jane Goodall stelt niet voor om bevolking met 90 procent in te krimpen.

Anderzijds duiken uit de samenleving her en der stemmen op van (jonge) mannen en (jonge) vrouwen die geen kinderen willen bijmaken op een stervende planeet (zie deze podcast: ‘Wie wil nog een kind krijgen op een stervende planeet?’) of die zich niet willen laten gebruiken als ‘broedmachines’ voor de winstbelangen van de economisch machtigen, zoals Rhiannon Lucy Cosslett het eind 2021 krachtig omschreef in haar Guardian-opiniestuk “Why are women ‘failing’ to reproduce? Maybe it’s time to ask them”.

Als nu nog de natuur- en milieu-organisaties terug werk zouden willen maken van het besef dat onze menselijke aantallen er wel degelijk toe doen? Dat ze daartoe eens kijken naar deze voorstelling van wat voor biomassa/gewicht dat mensen en (‘wilde’ dan wel ‘tamme’) gewervelde landdieren zo’n 10.000 jaar geleden in de weegschaal wierpen en hoe de verhoudingen nu totaal zijn omgekeerd: 

Zouden straks 10 miljard mensen én al hun vee echt een fijne toekomst tegemoet gaan zonder nog nauwelijks wilde dieren én de bijhorende ecologische systemen mét al hun diensten ?

Jan-Pieter Everaerts

---

Dit artikel werd gepubliceerd in het ezine De Groene Belg.