Wereldbevolking kan sneller en lager pieken maar verstandig beleid blijft gezien ecologische crisis hoognodig
Eindelijk nog eens goed nieuws, of zo leek het toch. Maandagochtend 27 maart titelde ‘The Guardian’: “World ‘population bomb’ may never go off as feared, finds study”. Het nieuws over de nieuwe studie in opdracht van de Club van Rome werd later op de week opgepikt door het Nederlandse NRC maar niet (meteen) door bv. De Standaard of VRT. Wat wist The Guardian te melden?
Jonathan Watts opende met te stellen dat de lang gevreesde ‘bevolkingsbom’ mogelijk dan toch niet zal ontploffen want volgens de auteurs van een nieuw rapport dat op maandag bekend gemaakt werd, zal het aantal mensen op Aarde eerder en op een lager niveau pieken dan voordien werd ingeschat.
Het rapport voorspelt dat volgens de huidige trends de wereldbevolking nog vóór het midden van de eeuw een hoogtepunt van 8,8 miljard zal bereiken en vervolgens snel zal afnemen. De piek zou nog eerder kunnen komen indien overheden de gemiddelde inkomens en het opleidingsniveau sneller zouden weten te verhogen.
De studie kwam er in opdracht van de Club van Rome en vandaar dat het niet verwonderde dat journalist Watts er op wees dat “de nieuwe voorspellingen goed nieuws zijn voor het wereldwijde milieu”. Zodra de demografische piek achter ons zal liggen, “kan de druk op de natuur en het klimaat beginnen af te nemen, samen met de bijbehorende sociale en politieke spanningen.”
De auteurs van de studie waarschuwen echter dat dalende geboortecijfers alleen de milieuproblemen niet zullen oplossen. Die zijn al ernstig genoeg met de huidige 8 miljard mensen en ze worden volgens de auteurs “voornamelijk veroorzaakt door de overmatige consumptie van een rijke minderheid.”
Het dalen van nationale populaties kan overigens ook tot nieuwe problemen leiden. Denk aan het krimpen van de beroepsbevolking en de hogere druk op de zorgverlening in vergrijzende samenlevingen, zoals Japan en Zuid-Korea het nu al ervaren.
Jonathan Watts citeerde één van de auteurs van het rapport met name. Ben Callegari stelde dat er reden is voor optimisme “maar we staan vanuit milieuperspectief nog steeds voor aanzienlijke uitdagingen. We hebben veel inspanningen nodig om het huidige ontwikkelingsparadigma van overconsumptie en overproductie aan te pakken, wat grotere problemen zijn dan de bevolking.”
Watts vergeleek ook kort met eerdere studies die “een grimmiger beeld schetsten. Zo schatte de VN in 2022 dat de wereldbevolking tegen het midden van de eeuw 9,7 miljard zou bereiken en daarna nog enkele decennia zou stijgen.”
Vervolgens informeerde The Guardian dat de nieuwe projectie uitgevoerd werd door het Earth4All-collectief van toonaangevende milieuwetenschappelijke en economische instellingen, waaronder het ‘Potsdam Institute for Climate Impact Research’, het ‘Stockholm Resilience Centre’ en de ‘BI Norwegian Business School’. De studie werd in opdracht van de Club van Rome gemaakt als een vervolg op de baanbrekende studie ‘Grenzen aan de groei’ uit 1972.
De nieuwe studie hanteerde “een nieuwe methodologie die sociale en economische factoren omvat die een bewezen impact hebben op het geboortecijfer, zoals het verhogen van het opleidingsniveau, met name voor vrouwen, en het verbeteren van het inkomen.”
Afhankelijk van de mate waarin dergelijk beleid wordt gevoerd, komt men tot de twee volgende scenario’s:
- In het geval van ‘business-as-usual’ voorspelt de studie dat het bestaande beleid voldoende is om de wereldwijde bevolkingsomvang te beperken tot onder de 9 miljard in 2046 en vervolgens te laten dalen tot 7,3 miljard in 2100. Dit, zo waarschuwen de auteurs, is echter ‘too little too late’: “Hoewel het scenario niet resulteert in een openlijke ecologische of totale klimaatinstorting, stijgt de kans op regionale maatschappelijke ineenstortingen niettemin gedurende de decennia tot 2050, als gevolg van het verdiepen van sociale verdeeldheid, zowel intern als tussen samenlevingen. Het risico is vooral acuut in de meest kwetsbare, slecht bestuurde en ecologisch kwetsbare economieën.”
- In het tweede, meer optimistische scenario (door de vorsers ‘the Giant Leap’ genoemd, zie hoger in de grafiek) – “met regeringen over de hele wereld die de belastingen voor de rijken verhogen om te investeren in onderwijs, sociale diensten en verbeterde gelijkheid – schat de studie dat het aantal mensen al in 2040 de piek van 8,5 miljard zou kunnen bereiken en vervolgens met meer dan een derde zou kunnen dalen tot ongeveer 6 miljard in 2100.”
Als dit tweede pad gevolgd zou worden, voorzien de auteurs tegen het midden van de eeuw aanzienlijke voordelen voor de menselijke samenleving en de natuurlijke omgeving. Zo zou tegen 2050 de uitstoot van broeikasgassen ongeveer 90% lager kunnen liggen dan in 2020. “Resterende atmosferische emissies van broeikasgassen door industriële processen worden in toenemende mate verwijderd door koolstofafvang en -opslag. Naarmate de eeuw vordert, wordt meer koolstof opgevangen dan opgeslagen, waardoor de wereldwijde temperatuur onder de 2 graden Celsius boven pre-industriële niveaus blijft. Wilde dieren herstellen zich geleidelijk en beginnen op veel plaatsen weer te gedijen.”
Dat alles dus op voorwaarde dat de menselijke bevolking vanaf 2040 al zou dalen én dat tal van technische oplossingen zoals de vermelde ‘koolstofopvang- en opslag’ hun potentieel echt bewijzen. Wie de onthullende documentaire ‘Planet of the Humans’ zag, beseft echter dat tot nu toe veel nieuwe technologieën veel minder duurzaam blijken te zijn, dan optimistische marketeers ons hadden voorspeld.
Vergeten we ook niet dat een daling van de totale wereldbevolking niet uitsluit dat er regionaal nog grote bevolkingsgroei mogelijk blijft. Met name in Subsaharaans Afrika. Daar blijft zoals ook in de studie te lezen staat, de groei hoog in landen zoals Angola, Niger, de DR Congo en Nigeria. Idem dito voor sommige landen in Azië waaronder het straatarme Afghanistan. Daar zullen de problemen dan ook blijven toenemen alsook de druk om naar elders te migreren.
Vergeten we ook niet dat de meeste overheden er niet in de eerste plaats op uit zijn om het algemeen welzijn te dienen, maar de belangen van de financieel en industrieel machtigen. Actueel voorbeeld: ondanks de noodzaak voor het klimaat, ligt de Duitse regering in Europa dwars inzake de uitfasering van verbrandingsmotoren. Cui bono ? De machtige Duitse auto-industrie: BMW, VW, Mercedes-Benz … Om hun reservoir aan – liefst goedkope jonge – werkkrachten op peil te houden, kunnen overheden dan ook doelbewust de inkomens en opleidingsniveaus laag houden. Zijn gezien de malaise in het onderwijs, sommige overheden daar niet al volop mee bezig ?
Jan-Pieter Everaerts
PS Nadat ik de weblink naar het The Guardian-artikel gedeeld had in de mailinggroep van onze Europese organisatie EurASP ( https://eurasp.org/ ) voegde Jan van Weeren van Overbevolking.nl er nog deze bedenkingen aan toe:
“It’s naïve to suppose that governments across the world will raise taxes on the wealthy to invest in education, social services and improved equality and that remaining atmospheric emissions of greenhouse gases will be removed through carbon capture and storage as long as these emissions are still rising. Furthermore, as eurASP countries we should put our own house in order first. I’d like to draw your attention to the table at the end of this recent article: “Swiss Deficit Day”: Switzerland is 32nd out of 35 – Global Footprint Network. Belgium is the winner, The Netherlands second. Best wishes to you all, Jan
Het artikel waar Jan van Weeren naar verwees, is heel recent: 20 maart. Dat België de ‘winnaar’ is betekent in dit geval dat ons land inzake ecologische voetafdruk het SLECHTST scoort van de 35 vermelde Europese landen… Dat we dus hier de natuur het ergst overbelasten. De hoge bevolkingsdichtheid is daar uiteraard niet vreemd aan.
Verdere weblinks:
‘Planet of the Humans’ is hier gratis te bekijken: https://www.youtube.com/watch?v=Zk11vI-7czE
De BBC-documentaire ‘How many people can live on planet Earth’ hier : https://topdocumentaryfilms.com/how-many-people-can-live-on-planet-earth/
Website van de Club van Rome: https://www.clubofrome.org/
Website van Earth4all: https://www.earth4all.life/