Wat ook nu nog in praktisch alle ecologische en sociale mobilisatie ontbreekt is het naar de kern van het probleem doorstoten: de overtol aan mensen die dan ook nog veel te veel willen doen en hebben. Goed dat dit in Knack eens eindelijk aan bod kwam:
“Business as usual is geen optie meer: we moeten populatiegroei beperken en natuur herstellen”
Onder die titel schreef Patrick Meire, hoogleraar biologie aan de Universiteit Antwerpen, voor Knack een opiniestuk waarin hij eerst stelt dat we door toedoen van wetenschap en techniek “in een soort artificiële cocon leven”. Maar plots is daar “dat virus, onnoemelijk klein” dat “in staat is onze volledige maatschappij plat te leggen.” (…) “Tegenover een dergelijk simpel wezentje staan wij bijna machteloos en moeten nooit geziene maatregelen genomen worden opdat ons medisch systeem niet zou in elkaar storten en de dodentol nog veel en veel groter zou worden.”
Nochtans hadden we het kunnen zien aankomen als we wat meer aandacht hadden geschonken aan het complexe levensweb op aarde waarvan we deel uitmaken. Complexiteit kenmerkt ook de menselijke maatschappij. “De toegenomen technologische complexiteit hebben we in belangrijke mate gebruikt om het complexe ecosysteem dat de aarde is, te versimpelen en aan onze noden aan te passen. De zeer biodiverse en complexe levensgemeenschappen werden vervangen door steeds simpelere landbouwecosystemen waar slechts enkele soorten op grote schaal gekweekt worden.”
Daarin schuilt nu net onze kwetsbaarheid. Denk aan de megastallen en de monoculturen op de velden. “Complexe ecosystemen zijn essentieel om een leefbare omgeving te creëren waarin wij leven. Gedegradeerde, inherent minder complexe ecosystemen leveren minder diensten en bufferen minder de omgeving waarin we leven, wat tot steeds grotere problemen leidt.”
“Maar ook onze maatschappij is als het ware een monocultuur” stelt Meire en als hij dat toelicht, komt hij bij het aspect overbevolking.
“Tegen midden deze eeuw zullen we de kaap van 10 miljard ronden, dat is ongeveer 2.3 miljard meer dan vandaag en het dubbele van de populatie in 1990. (…) Steeds meer mensen dringen dieper door in ongerepte gebieden die stelselmatig omgevormd worden in landbouwgrond, waardoor contact met dieren toeneemt en dieren dichter op elkaar gedreven worden door het verlies van hun natuurlijk habitat. (…)
Breng dan ook nog een groot aantal verschillende soorten in grote aantallen levend samen op markten en je hebt de ideale condities voor de sprong van virussen van dier naar mens. Hoewel de kans klein is, werken we de statistiek door alle factoren hierboven samen in de hand. Door de enorme populatiedichtheden en de ongeziene mobiliteit maken we het pathogenen bijzonder makkelijk om zich razendsnel te verspreiden en een epi- of pandemie te vormen. (…)
Wat nu gebeurt, toont duidelijk de kwetsbaarheid en de nietigheid van ons als mens en maatschappij, en zou ons moeten doen beseffen dat wij niet meer zijn dan een klein schakeltje in het grote systeem van het leven op aarde.” (…)
“De kans is echter zeer groot dat, wanneer deze pandemie voorbijgaat, we snel zullen terugkeren naar “business as usual”. (….) Het is evenwel duidelijk dat er fundamentele wijzigingen nodig zijn, willen we niet van de ene ramp naar de andere sukkelen. Daar waar een paar decennia terug de groeiende wereldbevolking een belangrijk issue was, krijgt dat nu amper aandacht en, op China na, waar een tijd een één kind per gezin politiek werd gevoerd, is er geen enkel beleid gericht op het verminderen van de groei van de wereldpopulatie. Bewust geboortes beperken is een belangrijk ethisch probleem, maar het is geweten dat er een zeer duidelijk verband is tussen het geboortecijfer en het gemiddeld inkomen.
Het verminderen van de armoede en daarmee samengaand een verbetering van het onderwijs is dan ook cruciaal en de meest adequate manier om de bevolkingstoename te beperken, wat absoluut essentieel is om de wereld leefbaar te houden. (….)
Een kleinere wereldbevolking zal een kleinere druk uitoefenen op de omgeving en een rijkere bevolking zal vermoedelijk minder afhankelijk zijn van het eten van wilde dieren gekocht op de “wet markets”. Uiteraard moet de ecologische voetafdruk ook bij een kleinere wereldbevolking beperkt blijven anders wordt de winst van minder mensen teniet gedaan door een grotere voetafdruk.
Naast het beperken van de bevolkingsgroei en het bestrijden van de armoede is het even cruciaal om het verlies aan biodiversiteit en natuurlijke habitats om te zetten in het behoud en uitbreiding van natuurlijke ecosystemen. (….) Dit zal leiden tot een grotere veerkracht waardoor de impact van externe drukken zoals stormen, overstromingen, droogtes en ziektes sterk gebufferd worden. Het is meer en meer duidelijk dat de menselijke gezondheid in belangrijke mate gekoppeld is aan gezonde ecosystemen.
Onze maatschappij is in heel belangrijke mate geworden door de groei van wetenschappelijke kennis als cruciaal onderdeel van het WTK-bestel (wetenschap, technologie en kapitaal), zoals beschreven door wijlen Prof. Vermeersch. Wetenschappelijk onderzoek wordt door de overheid gestimuleerd als driver voor innovatie, waardoor we steeds meer kunnen. Helaas wordt door diezelfde overheid wetenschappelijke kennis over het functioneren van het globale ecosysteem waar we inherent deel van uitmaken, al te weinig vertaald in beleid.
In deze crisis vormen wetenschappelijke inzichten de basis voor de getroffen maatregelen, wat een goed gevoel geeft in vergelijking met een beleid gebaseerd op een buikgevoel wat in sommige landen gevoerd wordt. Jammer genoeg is dit echter de manier waarop we vele andere crisissen aanpakken waar we als mens voorstaan, de bevolkingsgroei, de opwarming van de aarde en het verlies aan biodiversiteit. Willen we evolueren naar een duurzame en stabiele maatschappij dan is het beperken van de wereldbevolking, het herstellen van onze ecosystemen en een adequaat klimaatbeleid, dit alles gebaseerd op de beste wetenschappelijke kennis, een conditio sine qua non, naast uiteraard vele andere socio-economische maatregelen die eveneens nodig zullen zijn.”
Het volledige opinie-artikel is hier te lezen: https://www.knack.be/nieuws/belgie/business-as-usual-is-geen-optie-meer-we-moeten-de-populatiegroei-beperken-en-de-natuur-herstellen/article-opinion-1586991.html?cel_hash=fe0418cada579f20ad103dd3a2a54d7f07a845f4&utm_source=Newsletter-14/04/2020&utm_medium=Email&utm_campaign=Newsletter-RNBOCHKN&