Op dinsdag 15/11/2022 kwam volgens de V.N. ‘officieel’ de 8 miljardste mens op aarde erbij. Wat leverde dit op aan berichtgeving ? Een ‘mediawatch’ in 2 delen. Eerst de westerse, dan de niet-westerse media.
DEEL 1: WESTERSE MEDIA
Overzicht van de Nederlandstalige (Be/Nl), Franstalige (Be/Fr), Duitse, Spaanse plus Angelsaksische media
1-1/ De Vlaamse pers: waarom altijd die ene demograaf ?
De Standaard titelde op dinsdag 15 november: “Op naar de 10 miljard (en dan is het genoeg geweest)”. In de ‘lead’ vernamen we: “Vandaag telt onze planeet officieel 8 miljard mensen. Deze eeuw komen er nog eens ruim 2 miljard bij. Maar tegen het eind van de eeuw zal de wereldbevolking krimpen.”
Dries De Smet stelde 8 vragen. De eerst luidde “Waarom zitten we nu pas aan 8 miljard ?” Antwoord: omdat de aangroei aan het vertragen is. “Het afgelopen jaar nam de wereldbevolking ‘slechts’ met 0,8 % toe.” Dat de bevolking nu groeit met 67 miljoen mensen per jaar, om dat te weten moest even gegoogeld worden. Worldometers: “The current population increase is estimated at 67 million people per year.”
Na de nadruk gelegd te hebben op de dalende groei, volgde de vraag “Kunnen we dat wel aan, zoveel mensen?” “’Dát er een limiet is, dat is zeker’, zegt Patrick Deboosere, professor demografie aan de VUB. ‘Maar er is geen enkele reden om aan te nemen dat die vandaag al is bereikt. Neem nu de voedselvoorziening. Er is zeker voedsel genoeg voor 8 miljard mensen. Simulaties geven aan dat we zelfs 16 of 20 miljard monden kunnen voeden. Maar dan moeten we minder voedsel verspillen. En natuurlijk is het ook een verdelingskwestie.’”
Maar wat met de uitputting van vruchtbare gronden ? Het leegvissen van de oceanen ? Het gebrek aan drinkwater ? Door altijd op de massaproductie van voedsel te focussen, verengt men de problemen wel heel eng. Aan het eind kwam deze vraag:“Hoe zeker zijn we eigenlijk van die cijfers?” Helemaal niet. Zodoende moet dan ook toegegeven worden dat de wereldbevolking niet automatisch zal dalen eind deze eeuw, zoals titel en ‘lead’ van het artikel beweerden.
Persgroep-krant Het Laatste Nieuws hield het op zijn website bij een kort bericht met als titel “Wereld rondt kaap van 8 miljard mensen”.
Op de VRT NWS webstek vond ik op eerst alleen het oppervlakkige artikel “Vandaag wordt officieel de 8 miljardste mens geboren” plus een audiobericht dat titelde “We zijn met 8 miljard op aarde (maar dat is niet noodzakelijk te veel)”. Een bevriend bevolkingsactivist volgde op 15 november enkele TV-uitzendingen en noteerde dit:
“Bij Terzake viel het nog mee, daar werd het redelijk neutraal tot zelfs een beetje zacht alarmerend gebracht met een aanzet tot nadenken. In het VRT journaal was het al wat erger, jammer genoeg toch weer vooral met Patrick Deboosere aan het woord. Zijn demografische uitleg was al jammerlijk: de netto absolute toename van 67 miljoen per jaar werd niet vermeld, alsook het vervangingscijfer van 2,1 niet. Het ging voornamelijk over de ouder wordende bevolking. Jammer genoeg wordt de overbevolkingsvraag ook weer aan een demograaf gesteld en niet aan een natuurwetenschapper of bioloog. Het antwoord van Patrick was dat een blijvende groei niet wenselijk is, maar dat we 10 miljard best kunnen voeden. Het meest dramatische was echter op Play4 bij de Tafel van Vier. Hier mocht Maarten Boudry het woord voeren. Voor mij was het tenen krullend frustrerend en schandelijk. Enkele quotes:
- ‘mensen die bevolkingsgroei als iets negatiefs zien zijn misantroop/mensenhaters’,
- ‘degenen die denken dat door minder kinderen te krijgen het klimaat gebaat is zijn oubollige mensen die in de populistische ideeën hierover van de jaren 60 en 70 zijn blijven hangen’
- ‘de bevolkingsgroei zal zeker stoppen, en ik denk zelf nog sneller dan voorspeld door de VN, ik heb hierover een boek gelezen, ‘Empty planet’.”
Een andere vriend die het interview met Boudry ook zag, schreef: “Wat betreft de berichtgeving rond acht miljard mensen is het inderdaad bedroevend. Het lijkt bijna op collectieve zinsverbijstering, waaraan de ‘betere pers’ gretig deelneemt. Erg dat Boudry als houder van de leerstoel van Etienne Vermeersch zo´n onzin uitkraamt.”
1-2/ De Nederlandse pers: “Feest niet gepast”
De Nederlandse Persgroep-‘Volkskrant’ was licht kritisch: “Acht miljardste wereldburger geboren: is de grens in zicht?” Hier toch deze vraag: “Waar zit de groei precies en wanneer wordt de situatie op aarde penibel ?”
De Volkskrant vermelde als één van de weinige media het bekende boek ‘The Population Bomb’ van de Amerikaan Paul Ehrlich. In 1968 waren er ‘nog maar’ 3,5 miljard mensen en toch werd het ‘onheilsboek’ een bestseller. Net als het latere ‘Rapport van de Club van Rome’ – ‘Grenzen aan de groei’ (1972).
En dat brengt de Volkskrant bij het concept ‘Draagkracht van de aarde’. Moeilijk begrip, vindt de krant dat, maar dat ze er dan het SRI-concept van de ‘planetaire grenzen’ bijgehaald hadden. Nu wordt maar één grens vermeld: die van het klimaat en daar “zitten we al in de gevarenzone’.
Toch groeit de wereldbevolking elk uur met ruim 7.000 personen. Maar … de groei kalft af. Daar eindigde het artikel mee.“Bevolkingsexperts voorspellen dat de grens van 9 miljard over vijftien jaar wordt bereikt in 2037, en de 10 miljard komt pas ruim twintig jaar daarna in zicht, in 2058.” Einde verhaal?
Bij die andere Nederlandse Persgroepkrant ‘Trouw’ zijn ze er gerust op: “We zijn nu met acht miljard, en dat kunnen we best aan”. Aldus de titel van een artikel dat andermaal focuste op “het consumptiepatroon” en met name dat van het westen dat “veel bepalender is voor de uitstoot van CO2 en andere emissies.” Het voedselprobleem lossen ze bij Trouw zo op: “’Met water, kunstmest en pesticiden kun je waarschijnlijk twee, drie keer zoveel produceren als nu het geval is. De vraag is of we dat willen vanwege het negatieve effect op het milieu.’ Om binnen de grenzen van de planeet meer te produceren, moeten we een nieuwe circulaire manier ontwikkelen. ‘Misschien produceer je dan niet maximaal, maar wel duurzaam en ik denk wel dat het kan lukken. Maar daar is nog wel veel nieuw en vooral ander onderzoek nodig.’” Aldus een zoveelste ‘deskundige’ die alleen maar wat denkt, maar het eigenlijk ook niet weet.
Meer objectieve berichtgeving was te vinden bij de Nederlandse openbare omroep NOS. Onder de titel “Vandaag leven er precies 8 miljard mensen op aarde, zegt de VN” kregen we vooral veel cijfers. Maar geen commentaartjes in de zin van “we kunnen dat aan”.
Daarentegen wel deze informatie die ik nergens elders zag vermeld worden: “De dag van de geboorte van de 8 miljardste wereldbewoner wordt niet gevierd. Bij eerdere mijlpalen in 1999 en 1987 was er wel een viering. In 2011 was dat al niet meer het geval, omdat volgens de VN zo’n grote populatie een bedreiging is voor de natuur en voor de toegang tot de gezondheidszorg. Daarom besloot de VN al in 2011 dat een feest niet meer gepast was.”
1-3/ De Franstalig Belgische media: niet Europa dat ‘boomt’
La Libre Belgique stelde « ce 15 novembre » deze vraag: «Nous serons 8 milliards d’êtres humains sur Terre. Faut-il paniquer?»
Ook bij La Libre weer de nadruk op overconsumptie. Ik onthield er wel dit gegeven uit: dat het maar 15 jaar duren zal voor we met nog een miljard extra zijn. 9 miljard mensen in 2037: velen van ons zullen dat nog meemaken. Een langer en beter gedocumenteerd bericht bij La Libre is hier te vinden. Dit stuk eindigde veroordelend zo: “Le concept du +trop nombreux+ est une distraction des vrais problèmes liés au bien-être de l’espèce humaine et des espèces avec lesquelles nous partageons la planète”.
De Brusselse krant Le Soir verdient een pluim voor het met veel schema’s geïllustreerde dossier dat gratis te lezen is op de webstek van de krant en dat opende met vast te stellen dat COP27 en Mens 8 Miljard merkwaardig genoeg samenvallen. Het dossierartikel eindigde genuanceerd met te melden dat als men de bevolkingsgroei wil afremmen, men de hoge kindersterfte in arme landen moet ongedaan maken. En uiteraard “garantir à tous l’accès au planning familial. Et enfin veiller à ce que les jeunes puissent aller à l’école secondaire, meilleur moyen de limiter les grossesses précoces. »
Maar ook met een kleinere bevolkingsgroei in het zuiden zijn we er nog niet. “Si l’on veut sauver la planète, nous n’avons guère le choix : ce sont surtout nos habitudes à nous, Occidentaux gâtés et gourmands, qu’il faut changer. Sans tarder. »
De openbare omroep RTBF bracht ook verscheidene artikels over de 8 miljardste mens. De nadruk lag weer op overconsumptie en hoe India het ‘volkrijkste land’ wordt. Een artikel beklemtoonde de grote regionale verschillen. Twee opvallende tussentitels: « En 11 ans, l’Europe n’a cru que de 7 millions de personnes, alors que le reste de la planète augmentait de 993 millions. » En terwijl landen in Oost-Europa met een krimp van hun bevolking kampen, geldt voor ons land dit: “La Belgique a vu sa population augmenter de 600.000 personnes en 11 ans”. Door immigratie. Het artikel eindigde met de oorzaken te zoeken van de demografische terugval in een aantal landen.
1-4/ Franse media: anti-‘anti-natalistisch’
‘Kwaliteitskrant’ Le Monde maakte zich hierover zorgen : “Le déclin de la fertilité masculine est mondial et s’accélère : la pollution et les modes de vie sont à l’origine d’une chute accélérée de la concentration des spermatozoïdes chez l’homme. Ce déclin est désormais observé dans le monde entier, indique une méta-analyse publiée mardi 15 novembre.”
Le Figaro stelde de vraag of de wereld leven kan met 10 miljard bewoners (waarbij dan weer alleen aan de mensen gedacht werd). Ook deze Franse krant meldde – na soortgelijke eerdere berichten over de jeugd in Afrika – “que de plus en plus de jeunes renoncent à avoir des enfants pour sauver la planète » Maar van dat ‘anti-natalistisch discours’ wil de rechtse krant niet weten en dus zocht men een ingenieur om het te weerleggen: «Dire qu’avoir un enfant est ce qu’on fait de pire en matière de climat, c’est se tromper de problème».
Eén van de meeste merkwaardige beweringen naar aanleiding van de 8 miljardste mens was te vinden bij Arte, de Frans-Duitse cultuurzender. Onder de titel “Huit milliards d’humains sur la planète : sommes-nous trop nombreux ? » staat daar letterlijk dit te lezen : « Pourtant, il n’existerait aucun lien évident entre démographie et crise écologique. C’est davantage le mode de vie des individus et l’ampleur de leur empreinte carbone qui influeraient sur le dérèglement climatique. » En dan gaat het maar verder over CO2 en wordt al de rest weer eens vergeten.
1-5/ Duitsland: ‘Bild’: Aarde-capaciteit al sinds jaren 70 overschreden
Deutsche Welle stelde op dinsdag 15/11 met het artikel “Verkraftet die Erde acht Milliarden Menschen?” meteen overconsumptie als hét probleem: “Die Weltbevölkerung überschreitet eine weitere Rekordmarke, die natürlichen Ressourcen werden knapper. Das eigentliche Problem: übermäßiger Konsum, sagen Experten.”
De Tagesschau van de ARD-omroep trachtte de kritiek op de groeiende bevolking van tafel te vegen met dit soort redeneringen: “Mehr Menschen bedeuten dabei nicht zwangsläufig auch einen größeren ökologischen Fußabdruc” waarna het alleen over de CO2-uitstoot ging.
Bij de ZDF viel uit een overzicht van hoe we tot 8 miljard kwamen, dit inzicht op te pikken: “Bevölkerungsboom während Industrialisierung”. Het is door die industrialisering en alles wat ze meebracht dat vanaf ongeveer 1850. De kindersterfte daalde én de levensduur steeg. Want: betere voeding en hygiëne, betere medicatie en ziekenverzorging. https://www.zdf.de/nachrichten/panorama/weltbevoelkerung-acht-milliarden-100.html
Verrassend kritisch kwam de grootste, sensatiegerichte krant van Duitsland uit de hoek: Bild. Onder de titels “Weltbevölkerung erreicht 8 Milliarden, aber … Wie viel Mensch erträgt die Erde?” viel te vernemen wat we eigenlijk allemaal altijd voor ogen zouden moeten houden: dat we al vanaf de jaren 70 de ‘draagcapaciteit’ van de Aarde overschrijden, zoals uitgedrukt in de jaarlijkse ‘Earth Overshoot Day’. Of in het Duits van Bild: “Global gesehen wurde die Grenze der Nachhaltigkeit bereits Anfang der 1970er-Jahre überschritten“, sagt Frank Swiaczny (55), Experte für demografischen Wandel beim Bundesinstitut für Bevölkerungsforschung (BiB), und rechnet vor: „Bereits im Jahr 2017verbrauchte die Menschheit rund 1,7 Erden, heißt: deutlich mehr Ressourcen, als die Erde im gleichen Zeitraum erneuern kann.”
1-6/ Spaanstalige media: “Schending van de mensenrechten van vrouwen”
Een Google-zoektocht naar Spaanse media over overbevolking gaf bovenaan dit bericht van Gizmodo: “La población mundial alcanza los 8 mil millones de personas por primera vez, y eso está bien” Vertaald: “De wereldbevolking bereikt voor het eerst 8 miljard mensen, en dat is oké”
De bekendste Spaanse krant ‘El Pais’ daarentegen was in het artikel “La humanidad supera los 8.000 millones de personas“, een stuk kritischer. Het artikel van Alejandra Agudo, een journaliste “gespecialiseerd in duurzame ontwikkeling (vrouwenrechten en extreme armoede)”, opende zo:
“Volgens de VN heeft 80% van de bevolkingsgroei plaatsgevonden in ontwikkelingslanden, voornamelijk als gevolg van het gebrek aan toegang tot diensten voor gezinsplanning voor vrouwen, die vaak niet kunnen beslissen of ze kinderen willen krijgen of hoeveel. Experts waarschuwen voor de gevolgen voor de voedselzekerheid en de milieucrisis, en stellen gendergelijkheid centraal in het debat.”
Ook verder in haar artikel legde Agudo sterk de nadruk op de onmacht van honderden miljoenen vrouwen om hun lot in handen te nemen. Met dit tot gevolg: “De helft van de zwangerschappen in de wereld, zo’n 121 miljoen, is ongewenst.”
“Het gebrek aan beslissingsbevoegdheid om het krijgen van kinderen te voorkomen, is een schending van de mensenrechten van vrouwen, net als vruchtbaarheidscontrole (hen verbieden kinderen te krijgen) om de bevolkingsexplosie te stoppen.” Aldus Michael Herrmann, adviseur economie en demografie bij UNFPA. Agudo besloot met deze woorden van Herrmann: “Ik weet niet zeker of iedereen zich ervan bewust is dat demografie er veel toe doet om conflicten en dramatische situaties te vermijden. Op een gegeven moment zullen ze het moeten toegeven.”
1-7/ Angelsaksische (V.S., Australië en U.K.) media: Meer druk op Planeet en SDG-ontwikkelingsdoelen nog moeilijker te realiseren
De Amerikaanse nieuwszender CNN was duidelijk op 15/11: “Global population hits 8 billion as growth poses more challenges for the planet.”
Tara Subramaniam (CNN & Reuters) besteedde het tweede deel van haar artikel helemaal aan de ‘Environmental impact’. Ze stelde: “Having more people on Earth puts more pressure on nature, as people compete with wildlife for water, food and space. Meanwhile, rapid population growth combined with climate change is also likely to cause mass migration and conflict in coming decades, experts say. »
Voor alles – voedsel, water, energie … – zal er meer competitie zijn, waarbij te betreuren valt dat de rijkste 1 % – “about 63 million people” – meer dan dubbel zoveel CO2 emissies veroorzaakten als de hele armste helft van de planeet in de periode 1990-2015. De gevolgen zullen het ergst zijn in de Afrikaanse landen waar de bevolking nog sterk zal stijgen terwijl zij ook het meest kwetsbaar zijn voor de klimaatimpact.
De Britse Independent sloot daarbij aan met eveneens op te merken dat het realiseren van de zogenaamde ‘Duurzame Ontwikkelingsdoelen’ (SDG’s) zoals de V.N. die zich stelde, alleen maar moeilijker wordt door de groeiende bevolking. “Rapid population growth makes eradicating poverty, combatting hunger and malnutrition, and increasing the coverage of health and education systems more difficult.” Omgekeerd zou het wel realiseren van de SDG’s, bijdragen tot het afremmen van de bevolkingsgroei.
Bij de BBC was naast de veel voorkomende overzichten van hoe we tot 8 miljard mensen kwamen en hoe het verder evolueren zal, ook deze oproep te vinden: “Sir David Attenborough: ‘Population growth has to come to an end’”. Daar hoorde deze video bij. De video dateert wel van toen Trump nog aan de macht was, maar Attenborough merkt hier als enige in al het voor deze mediawatch gelezen en bekeken materiaal op, dat de stabilisering van de wereldbevolking rond 10 miljard mensen, een stabilisering is op veel te hoog niveau.
Niets daarvan in het bericht van de Australische The Conversation dat titelde “8 billion people: why trying to control the population is often futile – and harmful”. Na de opmerking dat “according to a UN database, 70% of national governments wish to either lower or raise fertility rates” werd er geen enkel voorbeeld gegeven van hoe overheden wel degelijk op vreedzame manier hun bevolkingsgroei wisten te beperken (Taiwan, Thailand, Kerala …). Zodoende kon ‘besloten’ worden dat “the demographic future is not easy to manipulate, especially without violating human rights. Instead, we must plan for our demographic reality. Eight billion people is neither too few, nor too many – it is simply the number of people on the planet. Rather than trying to increase or decrease the number of people, we must build a planet that enables everyone to live their lives freely, sustainably and with dignity.”
Bij de Australische openbare omroep ABC legde Casey Briggs sterk de nadruk op de vergrijzing en hoe economieën daar kunnen mee omgaan. Door meer robots ? Onder de titel “8 billion and counting” stelde Briggs: “This week, the world’s population ticks over a historic milestone. But in the next century, society will be reshaped dramatically — and soon we’ll hit a decline we’ll never reverse.”
Het meeste opmerkelijke artikel in de Angelsaksische pers was wellicht te vinden bij de Britse kwaliteitskrant The Guardian. Laten we dat even grondiger doornemen:
”It should not be controversial to say a population of 8 billion will have a grave impact on the climate”
Het zou niet controversieel mogen zijn te zeggen dat een bevolking van 8 miljard een ernstige impact zal hebben op het klimaat
The Guardian bracht op 15 november een opiniestuk van John Vidal, een vroegere milieuredacteur van de krant. Vidal begon met de samenloop op te merken tussen de Klimaatconferentie en het ogenblik dat de wereld voor het eerst 8 miljard mensen telt. Toch zal op Cop27 “de bevolkingsexplosie opnieuw genegeerd, omzeild of ontkend worden door wereldleiders”, moest Vidal vaststellen.
En hij zocht naar verklaringen. “Een deel is te wijten aan de gevoeligheid voor het praten over menselijke aantallen. De geschiedenis is bezaaid met gewelddadige regeringen die sterilisatie probeerden op te dringen aan kwetsbare mensen. Suggesties om het aantal mensen te verminderen kwamen vaak van autoritaire regimes en extreemrechtse extremisten. Oprechte bezorgdheid wordt tegenwoordig in rijke landen vaak afgedaan met beschuldigingen van racisme of ecofascisme.”
Maar wetenschapper James Lovelock had gelijk toen hij stelde dat de klimaatontsporing en de bevolkingsgroei “onafscheidelijk zijn. Het ene bespreken terwijl je het andere negeert, is irrationeel.” Op het argument dat vooral de westerse consumptie het probleem vormt, antwoordt Vidal dat “de rijkste 10% inderdaad in totaal ongeveer 20 keer meer energie verbruikt dan de onderste 10%.” Dat moet veranderen. Maar het verminderen van de consumptie mag geen een excuus zijn om niets te doen aan het aantal consumenten.
Want “de ecologische impact van nog eens 2-3 miljard mensen extra zal immens zijn.”
Overigens is het afremmen van de bevolkingsgroei ook voor Vidal een zaak van vrouwenrechten. “Door de bevolkingsomvang te negeren, worden de behoeften van vrouwen en meisjes buitenspel gezet door regeringen die te geobsedeerd zijn door consumptie, om nog te kunnen opmerken hoe belangrijk onderwijs en gezinsplanning zijn bij het aanpakken van de klimaatnoodtoestand.”
Vidal citeerde instemmend de voor het geweld in Afghanistan gevluchte Nobelprijswinnaar voor de vrede Malala Yousafzai die in 2021 stelde dat “wanneer meisjes langer op school blijven, ze later trouwen en minder kinderen hebben. Dat helpt de gevolgen van klimaatverandering die de bevolkingsgroei meebrengt te verminderen.”
Vidal vermeldde ook dat “volgens het VN-bevolkingsfonds (UNFPA) 257 miljoen vrouwen gebrek hebben aan goede anticonceptie. De helft van alle wereldwijde zwangerschappen is ongepland en bijna een kwart van alle vrouwen heeft niet genoeg keuzevrijheid om seks te weigeren.”
Toch wordt er vanuit de rijkste landen nauwelijks geld besteed aan het Bevolkingsagentschap van de VN. Integendeel: sommigen landen pushen een ‘natalistisch’-beleid. Zo verlaagden de V.S. in 2017 onder Trump de financiering aan de UNFPA, en vorig jaar deed ook Groot-Brittannië dat. De Amerikaanse financiering werd al deels hersteld, maar het ingehouden Britse geld alleen al, zou de dood van ongeveer 250.000 moeders en kinderen hebben kunnen voorkomen, 14,6 miljoen onbedoelde zwangerschappen en 4,3 miljoen onveilige abortussen !
Vidal vermeldde ook hoe “nauwelijks opgemerkt” werd dat het ‘Intergovernmental Panel on Climate Change’, de wereldwijde consensus van klimaatwetenschappers, de wereldwijde bevolkingsgroei bestempeld heeft “als een van de twee grootste aanjagers van de groei van CO2emissies.” Eerder dit jaar stelde IPCC dat “wereldwijd het bbp per hoofd van de bevolking en de bevolkingsgroei de sterkste aanjagers van CO2- emissies bleven door de verbranding van fossiele brandstoffen in het afgelopen decennium”. Het IPCC waarschuwde dat als de bevolking blijft groeien, “het veel moeilijker zal zijn om de opwarming te beperken tot 1,5C”.
John Vidal eindigde ermee met te vragen dat de ruzie tussen zij die op overbevolking wijzen en degenen die focussen op consumptie, zou stoppen. Want het hangt allemaal samen. De VN-agentschappen en maatschappelijke organisaties die in Egypte bijeenkomen, moeten erkennen dat beide problemen, armoede en planetaire vernietiging veroorzaken. Totdaar John Vidal.
Jammer genoeg nemen ze ook bij The Guardian hun vroegere milieuredacteur niet ernstig genoeg. Op donderdag 17/11 was het weer ‘business as usual’ in dit artikel: “Beyond 8 billion: Philippines: The school with 18,000 students: educating the Philippines’ booming population”.
De bevolking op de (katholieke) Filippijnen ‘boomt’ inderdaad. De nu volgende cijfers vermeldde het artikel evenwel niet. Ook typisch: hoe vaak worden de naakte cijfers niet verzwegen ? Bon. Hier 4 cijfers: 1950: 18 miljoen. 2022: 113 miljoen. 2050: wellicht 144 miljoen. 2076: piekbevolking: 153 miljoen Filippijnen.
De snelle groei tot nu toe, beoordeelden ‘Rebecca Ratcliffe and Guill Ramos in Manila’ zo: “The Philippines young population and changing demographics could present crucial new opportunities for economic growth”. Het klassiek kapitalistische verhaaltje.
DEEL 2: NIET-WESTERSE MEDIA
Impressies uit de Arabische, Afrikaanse, Zuid-Amerikaanse, Indische, Chinese en Japanse media
Al Jazeera en Al Ahram: ‘Consumptie is het probleem’
De Engelstalige webstek van Al Jazeera bracht op 15/11 een korte tekst gelardeerd met veel illustraties: “Photos: World population hits eight billion » De Arabische/Qatarese omroep had daarbij ook aandacht voor het groeiende leed in de wereld: “The upward trend threatens to leave even more people in developing countries further behind.” « Rapid population growth also means more people vying for scarce water resources, and it leaves more families facing hunger as climate change increasingly affects crop production in many parts of the world. »
Maar hier weer de mantra – tot twee keer toe – dat “Population is not the problem, the way we consume is the problem – let’s change our consumption patterns.” Dat kwam dan uit de mond van “Charles Kenny, a senior fellow at the Center for Global Development in Washington”.
De Engelstalige webstek van het Egyptische Ah Ahram koos eveneens – van in de titel van zijn bericht van 15 november – al meteen partij: “Earth at 8 billion: Consumption not crowd is key to climate – AP report” Al Ahram had het verder alleen over de klimaatopwarming – niet over al de andere ecologische problemen – en dan is het uiteraard makkelijk om het rijke westen met de vinger te wijzen. Want zie: Afrika in zijn geheel veroorzaakte historisch maar 3 % van de CO2-pollutie. Wel werd opgemerkt dat ook de Saoedi’s en Qatarezen gemiddeld 10 en 20 keer meer CO2 uitstoten dan de gemiddelde Pakistaan.
Finaal werd het artikel toch interessant waar het toelichtte dat “for environmental advocacy groups and officials, the issue of population and climate has caused problems.”
“Population is an issue that no one has wanted to touch from the very beginning. Too politically sensitive,” Joanna Depledge, a climate historian from the University of Cambridge in England, said in an email.” “There are many dimensions, notably in relation to religion and accusations of racism – population growth is mostly concentrated in non-white populations, of course.”
« While most environmental groups try to avoid the issue, 11 years ago, when the world hit 7 billion people, the Center for Biological Diversity made special issue condoms with population and environmental messages such as “Wrap with care, save the polar bear.” Daar eindigde het artikel mee. Dat echter niet alleen iconische dieren zoals de ijsbeer met verdwijning bedreigd zijn, maar heelder ecosystemen, dat kreeg de lezer van Al Ahram niet te lezen.
En wat zouden Afrikanen er van denken?
Voice of America – dat zich voorstelt als “the largest U.S. international broadcaster” – titelde: “World Population Hits 8 Billion Amid Africa Boom”
Die Afrikaanse ‘boom’: hoe kijken de Afrikanen daar tegen aan ? Moeilijk te achterhalen, aangezien het continent weinig toonaangevende media kent. Op de website van het in Parijs uitgegeven weekblad ‘Jeune Afrique’ – dat zich opwerpt als “Premier site d’actualité sur l’Afrique” – viel nog op donderdag 17 alvast niets te vernemen over de baby-mijnheer of -mevrouw nummer 8 miljard.
Bij All Africa werden wel enkele eerder neutrale artikels gevonden: “World Population Reaches 8 Billion” en “Africa: A World of 8 Billion – Population Growth Will Continue but It’s Slowing Down” (Artikel hier)
Aangezien het Arabische Egypte ook deel uitmaakt van Afrika, kan Al Ahram hier nog eens vermeld worden, nu als een Afrikaanse stem. In het artikel “As the 8 billionth person is born, here’s how Africa will shape the future of the planet’s population” ging het weekblad dieper in op wat een snelle bevolkingsgroei betekent voor de Afrikaanse landen die er mee te maken hebben.
« Are Rising Populations A Cause For Major Concern In These Countries? » stelt een tussentitel. Het antwoord: “Yes.”
Eén van de grootste zorgen betreft de toenemende armoede waarbij vooral de zogenaamd Democratische Republiek Congo er uitspringt als één van de vijf armste landen ter wereld, “with nearly 64% of the population living on less than US$2.15 a day. One in six of sub-Saharan Africa’s poorest people is found in the DRC.”
Ook in Nigeria leeft zo’n “40% of the population” in armoede. “The west African nation also faces issues of insecurity, poor infrastructure and high unemployment.”
De snelle bevolkingsgroei in zulke landen “will exert further stress on already inadequate infrastructure and services.”
Op de vraag wat de Afrikaanse landen met hoge geboortecijfers te doen staat, klinkt het antwoord zo: “Government policies and programmes need to take into account population growth and align interventions with sustainable use and access to resources. Governments at regional, national and sub-national levels also need to invest in infrastructure and education. They need to create employment if they are to benefit from a growing population. There is also need to continue investing in family planning.”
Al Ahram eindigde met aandacht te vragen voor de groeiende oudere bevolking. Opvallend genoeg werd ook hier niet gerept over het belang van een goed pensioenstelsel, zodat mensen een fijne oude dag kunnen beleven zonder veel kinderen te moeten hebben om in hun laatste levensjaren niet in de goot te belanden.
Zuid-Amerika: van ‘demografische bonus’ tot ‘demografische last’
Ook over Zuid-Amerika is het niet makkelijk om te weten te komen wat daar in de Spaans- en Portugeestalige (Brazilië) media over de bevolkingsgroei verschijnt. Op de Spaanstalige webstek van ECLAC – de Economische Commissie voor Latijns-Amerika en het Caraïbisch gebied, een regionale commissie van de VN – viel op 17/11 wel nieuws te vernemen over de ‘Lancering van het Demografische Observatorium 2022”. Een studie over bevolkingstrends in Latijns-Amerika en het Caribisch gebied alsook over de demografische effecten van de COVID-19-pandemie.
In West-Europa lijken die effecten eerder klein. Niet zo in Zuid-Amerika: “The region has shown vulnerabilities and difficulties for managing the health and economic crises stemming from the pandemic, as the region experienced the biggest decline in life expectancy at birth. Latin America and the Caribbean lost 2.9 years of life expectancy at birth between 2019 and 2021, marking an 18-year setback for that indicator and a significant reduction in the population’s growth in that period.”
Bij ‘Brazil Posts English’ werd deze titel gevonden: “8 billion in the world: Brazil wastes demographic bonus” Demografische bonus?
Wel, het draait weer om de economie. Die profiteert van een jonge bevolking. Bonus. Als de bevolking veroudert daarentegen, wordt de demografie ‘a demographic burden’. En volgens het artikel worden steeds meer landen daar mee geconfronteerd. “A study by FGV Social points out that, by 2060, 95% of a list of 201 countries will have a decrease in the percentage of young people.”
The Times of India: “Laten we feesten”
India is op weg om China als land met de grootste bevolking voorbij te steken. Hoe zou de Indische pers over de 8 miljardste mens bericht hebben ? Aangezien ik geen Hindoestaans of een andere Indische taal versta, dan maar weer bij de Engelstalige ‘The Times of India’ aangeklopt. Daar klinkt het zo: “World now has 8 billion humans: Why it may not be bad news”.
Het niveau van de argumentatie die de krant daarvoor geeft wordt wel meteen onderuit gehaald door tweets van Elon Musk die eerder dit jaar dit orakelde: “Far too many people are under the illusion that Earth is overpopulated, even though birth rate trends are so obviously headed to population collapse.” En ook: “Population collapse due to low birth rates is a much bigger risk to civilization than global warming. » Dat komt dan van de rijkste dief op aarde.
Maar The Times of India citeerde onder andern ook ‘The Economist’ dat deze titel had: “The world’s population has reached 8bn. Don’t panic”. Of de argumentatie daarvoor overtuigend is, kan u zelf gaan checken. Een ander artikel bij The Times of India riep dan weer op tot feesten: “Lets-celebrate-the-8-billion-milestone”.
IndiaTVNews van zijn kant maakte melding van de vele grappen die de dag van de 8 miljardste mens, had opgeleverd. Grappen zoals: “8 miljard mensen, en jij zit nog altijd vast aan je ex” …
SCMP & China Daily: focus op krimpende (Chinese) bevolking
De Engelstalige in Hongkong uitgegeven South China Morning Post bracht op 15/11 ook zijn overzichten van hoe we aan 8 miljard mensen komen. En hier ook weer het riedeltje dat terwijl “population growth has magnified the environmental impacts of economic development” de meeste experten dit zouden stellen: “the bigger problem is the overconsumption of resources by the wealthiest people.” Als we echter zien hoe ook de meeste arme mensen zodra ze zoals veel Chinezen rijk worden, gaan consumeren… De SCMP had het in een video ook over het door de Chinese leiding betreurde gebrek aan nieuwe geboortes in China.
Dat gebrek zal ook bijgedragen hebben tot wat bij de China Daily te lezen viel onder deze schijnbaar kritische titel: “Earth is being overwhelmed by people”. Aan het eind volgde dit: “Concerns about the consequences of an impending ‘shrinking’ global population seem to be taken more seriously than the widespread concerns of the past about the growing challenge to the natural environment and resources posed by an expanding human population.” ‘China Daily’ is een spreekbuis van de communistische partij. Als die er zo over denkt …
Nog een land waar het de overheid niet lukt de bevolking aan te zetten tot het maken van meer kinderen, waardoor de bevolking er al een tijd aan het krimpen is, is Japan. Alvast The Japan Times had aandacht voor de ecologische keerzijde van 8 miljard mensen: “Planet Earth: 8 billion humans and dwindling resources”. Ook hier weer de bewering dat vooral de consumptie beperkt moet worden. Alhoewel ook het inzicht aan bod komt van de ‘NGO Project Drawdown’ dat “A smaller population with sustainable levels of consumption would reduce demands on energy, transportation, materials, food and natural systems.”
DE LEEMTES
Wat ontbrak haast of echt overal
Minstens vier belangrijke leemtes konden steeds weer vastgesteld worden in de berichtgeving over de 8 miljard mensen. Vooreerst werd bijzonder weinig of maar heel zwak het verband gelegd tussen de toenemende hoeveelheid mensen én hun vee op aarde en het verdwijnend aantal wilde dieren (en planten). De biodiversiteitscrisis. Nochtans is er deze bekende schets van het Britse ‘Population Matters’ die de evolutie duidelijk voorstelt:
Een tweede grote leemte is dat er nergens over het belang van een goed pensioenstelsel in arme landen gesproken wordt, zodat koppels geen groot aantal kinderen moeten verwekken voor een veilige oude dag.
De derde leemte die vaak vastgesteld moest worden betreft de water-problematiek. Aan de overconsumptie wordt meestal meteen de overproductie door de rijke regio’s van broeikasgassen gelinkt, maar hoe men de overconsumptie van drinkwater denkt aan te pakken, daarover lees je “nooit nergens niets”. Veel gepraat over hoe er toch genoeg voedsel gefabriceerd kan worden, maar drinkbaar water? En ook daar vindt je bij Population Matters een duidelijke visuele voorstelling van:
‘Water: overal water, maar niets om te drinken’. Ziedaar hoe een wereld met een stijgende zeespiegel ervoor miljarden kustbewoners dreigt te gaan uitzien, want het zoute zeewater zal heelder kustgebieden ‘verzilten’. Bovenstaand schema van het Britse ‘Population Matters’ maakt de toekomstige waternood duidelijk. Toch werd er in de berichten op en rond 15 november over de 8 miljardste mens op Aarde, zelden over waterschaarste gesproken.
De belangrijkste leemte in al de besprekingen in de vermelde, meestal kapitalistische media, is echter die van de economische belangen achter een voortgezette bevolkingsgroei. Als we het erover eens zijn dat ‘geld de wereld regeert’, dan moet er naar de banksector gekeken worden en de manier waarop die door het steeds weer uitschrijven van nieuwe leningen de rijken verrijkt en de meerderheid van de bevolking in de schuld steekt. Tegenover die schuld moet een waarborg staan: grond en gebouwen. Immobiliën. Wie die bezit, kan slapende rijk worden. Wie nog meer immobiliën verwerven kan, wordt nog rijker. Maar om de ‘bouwwoede’ te voeden, zijn er steeds meer kopers en huurders nodig. Steeds meer mensen. Anders krijg je vastgoedbubbels zoals in China met ‘Evergrande’. En aangezien de ‘klassieke’ economen er van uit gaan dat ‘als het met de bouw goed gaat, het goed gaat met de hele economie’ (met al de ‘toeleverende sectoren’), streven machthebbers (politieke, financiële …) steeds weer naar meer volk: door eigen fabricatie of door immigratie.
Maar dit kunnen kapitalistische media uiteraard nooit zo klaar en duidelijk onthullen, ook al omdat dan nog meer vrouwen er een hekel aan zouden krijgen, aangepord te worden om ‘economisch kanonnenvoer’ op de wereld te zetten.
« Connecting the Crises » titelde een WWF-‘event’ op vrijdag 19/11 op COP27 met als ondertitel “Why conserving and restoring ecological connectivity combats the climate crisis, the biodiversity crisis, and can help prevent the next pandemic.” Voeg daar nog de bevolkingscrisis aan toe, én de armoede- en de honger- en de obesitas-crisissen plus het feit dat een kapitalistische door hebzucht aangejaagde economie altijd weer economische crisissen oplevert, en je krijgt een idee van de haast hopeloze complexiteit van al de door de mens op Aarde veroorzaakte problemen. Alleen een holistische aanpak kan echte verbetering opleveren, maar waar de krachten zoeken om daar werk van te maken?
Jan-Pieter Everaerts
Met dank voor deze mediawatch aan Michaël, Pascal en Sacha
P.S. De VRT biedt een interessante overzichtskaart van België met bevolkingsdichtheden per gemeente. De verschillen tussen de gemeentes blijken enorm: “tegenover de meer dan 23.234 inwoners per vierkante kilometer in het Brusselse Sint-Joost-Ten-Node staat Daverdisse in Luxemburg met 25 inwoners per vierkante kilometer.” Dat zijn er zowat duizend keer minder …
Deze mediawatch verscheen eerder in iets uitgebreidere versie in het ezine De Groene Belg, een onafhankelijke uitgave van vzw Mediadoc. Voor alle correspondentie: mediadoc.diva@skynet.be