Straatkinderen, kindsoldaten, kindslavinnen, tienermoedersterfe … Woorden waarachter leed schuil gaat dat met geen woorden te beschrijven valt. Woorden die in geen enkel debat over bevolkingsgroei zouden mogen ontbreken. Heel het door de racisme- en seksismeproblemen vaak haast onmogelijk lijkende demografisch debat, zou er baat bij hebben als alle deelnemers zouden uitgaan van het leed dat bevolkingsgroei veroorzaakt. Leed voor de natuur jawel, voor de uitstervende dieren. Klimaatproblemen ook. Maar ook al het leed voor de direct betrokkenen mensen: al de nù in armoede en met andere problemen opgroeiende kinderen alsook hun moeders wiens leven door ongewenste (tiener-)zwangerschappen vaak één lang gerekte hel wordt, zeker in arme landen waar alle elementaire gezondheidsvoorzieningen ontbreken. Zegt men van vrouwen in Congo niet dat ze als ze zwanger zijn, ze met één been in hun graf staan ? De door Westerse kapitalisten zo begeerde ‘brain drain’ maakt dat de door de Covid-pandemie overbelaste zuiderse gezondheidszorgen ook nog veel zorgverleners voor betere verloning naar het noorden zien emigreren, waardoor bijvoorbeeld in de Zimbabwaanse hoofdstad Harare prenatale zorg in gespecialiseerde klinieken niet meer voorhanden is.
Leed beperken zo belangrijk als het goede versterken
Nieuw jaar. Nieuwe rubriek: “2022 – 8 Miljard”. Dit jaar zullen er ook weer ongeveer 80 miljoen mensen extra bijkomen op de wereld. Bijna de helft van de wereldwijde zwangerschappen – zo’n 45 % – en een vijfde van de geboortes – zo’n 22 % – is volgens schattingen ongepland. Met op 22/1/2022 al 7,921 miljard mensen op de planeet, zullen we wellicht eind 2022 of anders begin 2023 de 8 miljard bereiken. Een miljard mensen erbij tegenover 2011, toen we met zijn zevenen, zijn 7 miljard waren. Toch lijken slechts weinigen van het overschrijden van een nieuwe miljarden-kaap wakker te liggen. Of het moest in de verkeerde richting zijn.
Chinese bevolkingsgroei verdampt, Europa gaat voor krimp
“Wordt driekindbeleid even dwingend als eenkindbeleid ?” betitelde Giselle Nath in De Standaard van 20 januari een artikel over het Chinese bevolkingsbeleid. De Chinese bevolkingsgroei is aan het stilvallen. De vergrijzing neemt toe. Daarom willen de Chinese communist-kapitalisten de bevolking en met name de vrouwen met alle middelen aanzetten tot een grotere kroost. De hoge werkdruk en het dure leven, liggen echter dwars. Waarop ‘Peking’ uitpakt met maatregelen zoals strengere echtscheidingsprocedures en het beperken van de toegang tot abortus. Kritici gewagen van een ‘war on women’. Een oorlog tegen de vrouwen. Vrouwen die in het zogenaamd communistische land uitblinken door afwezigheid in de politieke topcenakels.
Niet zo in Europa: het continent met het grootste aantal vrouwelijke ministers en regeringsleiders. In veel landen wordt voor regeringen gestreefd naar pariteit tussen de geslachten. Europa is ook het continent met quasi geen bevolkingsgroei meer. De bevolking van de EU-27 (minus dus het uitgetreden Groot-Brittannië) wordt door ‘Eurostat’ verondersteld nog even te groeien van 446,8 miljoen in 2019 naar de piek van 449,3 miljoen in 2026 (+0.6 %) om dan geleidelijk te krimpen tot 441,2 miljoen in 2050 en 416,1 miljoen in 2100. Voorspellingen over zo’n lange termijn als bijna een eeuw, zijn wel altijd nattevingerwerk. Niemand kan bv. voorzien hoe groot de immigratie nog zal worden.
Hongerende Arabische en Afrikaanse regio’s ‘boomen’
Immigratie met name uit de Arabische regio waar zoals Al Jazeera en Alarabiya News eind 2021 meldden, één derde van de de ca. 420 miljoen inwoners honger lijdt. Al Jazeera: “Nearly 70 million people suffered from malnutrition in the Arab world last year, according to UN report. The UN report said hunger has increased by 91.1 percent in the Arab world over the past 20 years.” Denk aan oorlogsregio’s zoals Somalië, Jemen, Syrië … Wat verder oostwaarts komt er nog het niet-Arabische, maar wel islamitisch bestuurde en nu ook hongerende Afghanistan bij. Honger is ook een geregeld terugkerende gesel voor ‘Subsaharaans Afrika’ en met name voor de Sahel-zone. De problematiek wordt nog verergerd door de endemische corruptie op het continent, de neokoloniale roof door het ‘Noorden’ (China op kop) van grondstoffen, visbestanden en landbouwgronden plus de snelle bevolkingsgroei.
‘The Lancet’ bracht op 14 juli 2020 – de dag voor de nachtelijke overstromingsramp in de ook al volgebouwde Belgische Vesder-regio – een commentaar op een nieuwe studie inzake de wereldbevolkingsontwikkeling. Van de 7 onderscheiden regio’s zullen er maar twee in 2100 een grotere bevolking hebben dan in 2017: “North Africa and the Middle East’s population is forecasted to increase by 63%, while sub-Saharan Africa’s population is forecasted to triple during that period. The study projects a population for sub-Saharan Africa by 2100 of 3,07 billion, lower than the UNPD projection of 3,78 billion, but still problematic. Given that the authors’ models do not expect sub-Saharan Africa’s population to peak before 2100, the ultimate size of the region’s population will be higher. Whereas sub-Saharan Africa accounted for just 13% of the global population in 2017, it is forecasted to account for 35% of the global population by 2100.”
« Un sujet ultrasensible »
De bevolkingsgroei in de Arabische en Afrikaanse zones kritisch benaderen is zoals Philippe Bernard, editorialist bij de Franse krant ‘Le Monde’ het nog op 15 januari 2022 stelde, een riskante onderneming.
Lange tijd was het spreken over de “vloek van de demografie” voor Europeanen, de oud-kolonisatoren, een taboe. Al snel werd en wordt men uitgemaakt voor racist. Veel Afrikanen dan weer kijken er liever van weg omdat het zo ultra-gevoelig ligt. « Ils ont longtemps évité un sujet ultrasensible, qui touche au plus intime des sociétés, met en jeu des traditions ancestrales, et constitue l’une des clés de la domination des hommes sur les femmes. » Voeg daar dan nog de door Bernard niet vermelde invloed van religies zoals christendom en islam aan toe met hun bijbelse opdracht ‘ga en vermenigvuldig u’.
Toch moeten we volgens Bernard inzien dat “l’emballement démographique de l’Afrique subsaharienne est un véritable fléau pour le continent lui-même, un obstacle majeur à son développement. » Een te snelle bevolkingsgroei kan door geen enkele economische groei bijgebeend worden. “Avec une augmentation de la population de plus de 3 % chaque année au Sahel, la démographie rend illusoire toute perspective de sortie de la pauvreté. » Een snelle bevolkingsgroei absorbeert compleet de economische groei, bestendigt de algemene armoede en gooit massa’s jonge mensen in de werkloosheid of het ‘djihadisme’.
Megasteden als de ‘levende hel op aarde’
Om het wat concreter te maken. Kijken we even naar de top 10 van de grootste megasteden in 2100. Vijf van de 10 zullen in Afrika liggen. De vijf andere in Azië. De top drie is geheel voor Afrika: Lagos: 88,3 miljoen inwoners; Kinshasa: 83,4 miljoen inwoners en Dar Es Salaam 73,6 miljoen. Daarna volgen Mumbai met 67,2 en Delhi met 57,3 miljoen mensen. Na nog Khartoum, Niamey, Dhaka en Kolkata zal het Afghaanse Kabul de lijst sluiten met 50,2 miljoen inwoners. Stuk voor stuk dus megasteden met bevolkingen zo groot als middelgrote Europese landen. (Duitsland 2022: 84 miljoen waarvan één vierde met ‘migratie-achtergrond’)
Voor de megasteden van de toekomst zullen zich ronduit gigantische problemen stellen: zowel grote watertekorten als overstromingsgevaar (veel steden liggen in laaggelegen kustregio’s), gebrekkige en onvolwaardige voeding, enorme woningnood, gigantische sanitaire problemen ook. Miljoenen mensen leven nu al letterlijk op vuilnisbelten en in en rond zwaar vervuilde gebieden.
Straatkinderen: de onzichtbare slachtoffers van wanbeleid, neokolonialisme én bevolkingsexplosie
Veel menswaardig leven is er nu al niet bij voor de bewoners van de Afrikaanse, Aziatische en ook Zuid-Amerikaanse slums en favela’s. Dat resulteert onder andere in enorme aantallen straatkinderen. Door het ‘Consortium for streetchildren’ omschreven als “one of the world’s most invisible populations.” Onzichtbaarder nog dan de ‘inheemse volkeren’. “They are overlooked by governments, law and policymakers and many others in society.”
Volgens de Verenigde Naties zijn er momenteel 150 miljoen straatkinderen op de wereld. Dat zijn er meer dan het qua oppervlakte grootste land ter wereld – de Russische federatie – aan inwoners telt: 144 miljoen. Die straatkinderen leven een leven van totale rechteloosheid met allerlei vormen van misbruik, drugsverslavingen, tienerzwangerschappen … In België staan de media dagenlang stil bij de moord op één kind. In veel gore grootsteden in het zuiden kraait er geen haan om de moord – ook door ‘ordediensten’ – op jaarlijks tientallen tot honderden straatkinderen.
De cijfers die je via wat zoeken op het Web vinden kan, geven je koude rillingen maar ze zijn wat ze zijn. En het moorden is al decennia lang bezig. The Guardian van 29/5/2003: “The killings are reaching epidemic proportions in parts of Central America. In April alone, in Honduras, there were 72 such deaths, last year 549 and a total of 1,817 since 1998, according to the organisation that works with street children, Casa Alianza.” In 2016 klaagde de V.N. de Braziliaanse militaire politie aan voor het doden van kinderen om zo ‘de straten schoon te vegen’ voor de ‘World Cup’ voetbal. In 2018 doodde de Braziliaanse politie in totaal gemiddeld 17 mensen per dag …
Het Zuid-Afrika van na de apartheid ontsnapt evenmin aan veel politie- en ander geweld. Dagelijks werden er anno 2020 in het land zo’n 50 mensen vermoord en een ontvoerd en/of vermoord kind is er niets speciaals. In sommige gebieden bleek moord de tweede doodsoorzaak bij overleden kinderen. De eerste doodsoorzaak waaraan jaarlijks duizenden kinderen overlijden in Zuid-Afrika: ziektes. Vaak kinderziektes die behandelbaar en vermijdbaar zijn. UNICEF rapporteerde voor het jaar 2018 een geschat aantal van 43.000 kinderen onder de vijf jaar, die in Zuid-Afrika overleden, waaronder 12.717 pas geborenen.
Op de Filipijnen namen de ‘extrajudicial killings’ zoals het neerschieten op straat genoemd worden, sterk toe sinds president Duterte in 2016 zijn genadeloze oorlog tegen drugs begon te voeren. Eind 2021 waren al minstens zesduizend Filipino’s door de ‘ordediensten’ gedood, waaronder voor eind 2020 minstens 122 kinderen. Ook in Afrika en ook in de ‘Democratische Republiek Congo’, worden straatkinderen die ginder vaak als ‘heksen’ gezien worden, straffeloos vermoord of … vermoorden ze elkaar in bende-oorlogen om drugterritoria en andere conflictbronnen. Kinshasa telde tot recent naar schatting tussen de 25.000 en de 30.000 straatkinderen. De Covid-pandemie veroorzaakte ook hier meer problemen. Volgens UNICEF waren er in 2021 al tussen de 60.000 à 70.000 straatkinderen in de Congolese hoofdstad. “Most of them come from impoverished areas that have been greatly affected by the successive socio-economic crises, especially the one brought on by the coronavirus.” Beeld je in wat dat worden zal in 2100 als de bevolking van ‘Kin’ die bij de onafhankelijkheid van ex-Belgisch Congo 400.000 zielen telde en nu al 17 miljoen, in 2100 zal pieken op meer dan 83 miljoen.
Kinderleed, moederleed, oorlogsgruwel …
Bon, volstaat dit om een fantast zoals Steven Pinker tegen te spreken volgens wie het met de wereld nog nooit zo goed gegaan heeft ? Als het ‘globale zuiden’ – Zuid- en Centraal-Amerika, Afrika, de Arabische regio plus zuidelijk Azië – nu al zo’n immens kinder-leed kent en niemand – noch de ‘wereldleiders’ noch goed bedoelende NGO’s of wie dan ook – de voorbije decennia in staat gebleken is om dat leed de wereld uit te helpen, wie kan dan ontkennen of negeren dat zich in het ‘globale zuiden’ een bevolkingsgroeiprobleem stelt ?
Niet alleen voor de kinderen, maar zeker ook voor hun moeders die in vaak penibele omstandigheden veel te veel kinderen moeten baren en groot proberen krijgen. Mijn ogen gingen open toen ik enkele jaren geleden een documentaire van een West-Afrikaanse studente zag over drie Afrikaanse vrouwen met een grote kroost waar ze alleen moesten voor zorgen. De qua leeftijd middelste vrouw – met 5 kinderen – kreeg dan ook nog slaag van haar vaak dronken en uithuizige man. Ze stond voor de camera tussen haar kinderen te huilen. Hoeveel meisjes in het Oeganda van dictator Museveni die na het uitbreken van de pandemie de scholen twee jaar sloot, zijn nu, vroegtijdig zwanger gemaakt, de zelfde weg aan het opgaan ?
Iets zuidelijker dan Oeganda ligt Oost-Congo waar nu al 25 jaar, aangedreven door de fabelachtige bodemrijkdommen van Congo, de wellicht meest ingewikkelde bende-oorlog ooit op aarde woedt, met een onbekend aantal doden, meerdere miljoenen zeker. De Luikse documentairemaker Thierry Michel bracht daar zopas zijn nieuwste documentaire over uit: ‘L’empire du silence’. ‘Het rijk der stilte’. Een film over grenzeloze straffeloosheid.
In Congo en elders in Afrika – met in totaal naar schatting zo’n 30 miljoen straatkinderen op het continent – werden en worden als nergens anders ter wereld kinderen misbruikt door allerlei bendelegers als kindsoldaten. Op de website van Theirworld viel eind 2021 te lezen: “There are an estimated 250,000 child soldiers in the world today in at least 20 countries. About 40% of child soldiers are girls, who are often used as sex slaves and taken as “wives” by male fighters.” (15) Andere schattingen houden het op 100.000 kindsoldaten in de wereld of op nog lagere aantallen.
Migratie naar ‘rijke Noorden’ verhoogt druk op ‘globale Zuiden’
Niet alleen uit Congo maar uit grote delen van Afrika en al evenzeer uit de Arabische regio, willen grote delen van de bevolking wegtrekken naar met name Europa. Idem voor Zuid-Amerika, richting de V.S. en Canada. Alhoewel ze daar vaak door het bedrijfsleven gewenst zijn – het Duitse patronaat verklaarde in 2021 jaarlijks zo’n 400.000 arbeidsmigranten nodig te hebben en bij ons klinkt VOKA in de zelfde richting – leidt de komst van honderdduizenden tot miljoenen anderstalige en anders-religieuze vluchtelingen en migranten in de landen van ‘aankomst’ tot toenemende spanningen met de autochtone bevolking. Tot een verextreemrechtsing ook van de politiek.
Daardoor raken eerlijkere economische verhoudingen tussen ‘Noord’ en ‘Zuid’ verder af dan ooit. Eerlijke verhoudingen: het Noorden – EU, V.S., maar ook China en Japan – moeten bv. stoppen met het leegroven van de zuidelijke viswateren waardoor ginder kustbevolkingen zonder inkomen vallen. Met een door immigratie groeiende noordelijke bevolking zal het beslag van het noorden op de achterblijvende bevolkingen in het Zuiden overigens alleen maar groter worden.
Met oog voor ons onvermogen, vooral proberen nog meer leed te voorkomen
We leven dan wel in een geglobaliseerde wereld maar daarbinnen leven velen in hun eigen comfort-bubbel. Zoals Steven Pinker die, de rijken naar de mond pratende, leuke boekjes vol schrijft over hoe het nog nooit zo goed ging met de wereld. Aan ons om ook oog te hebben voor al het leed dat mensen zowel elkaar als andere dieren aandoen. Oog hebben voor zowel de klimaatproblemen alsook de zesde uitstervingsgolf onder planten en dieren plùs voor al de armoede en sociale problemen. En dan moeten we gezien ons ondertussen al lang bewezen onvermogen om onze blauwe planeet als bekwame huisvaders en moeders te besturen, proberen om vooral zoveel mogelijk leed op deze planeet te vermijden. Zo weinig mogelijk nog nieuwe sukkelaartjes bij op de wereld te droppen die gezien al de in het rood gaande planetaire en sociale grenzen, een ‘hel van een toekomst’ tegemoet gaat.
De ‘paus’ van Rome mag dan wel beweren dat mensen die geen kinderen verwekken egoïsten zijn, onthouden we vooral dat moment toen hij op de Filipijnen in verlegenheid gebracht werd door een arm meisje dat hem deze vraag stelde: Waarom moeten kinderen geboren worden als het is om een leven vol leed te moeten leven ?
Jan-Pieter Everaerts
Dit artikel werd gepubliceerd in het ezine De Groene Belg.